Kadir Has Üniversitesi Bilgi Merkezi Üretken Yapay Zekâ Politikası
Giriş
Kadir Has Üniversitesi Bilgi Merkezi, bilgiye erişimi ve kullanımını kolaylaştırma misyonunu sürdürürken, üretken yapay zekâ (ÜYZ) teknolojilerindeki hızlı gelişmelerin sunduğu fırsatları ve beraberindeki zorlukları kabul eder. Bu politika, Bilgi Merkezinin ÜYZ kullanımına ilişkin ilkeleri, uygulamaları ve sorumlulukları belirleyerek, etik, şeffaf, kapsayıcı ve kullanıcı ve insana odaklı bir yaklaşımı teşvik etmeyi amaçlar.
Amaç
- ÜYZ’nin Bilgi Merkezi hizmetlerini ve kullanıcı deneyimini geliştirme potansiyelini en üst düzeye çıkarmak.
- ÜYZ kullanımında etik ilkeleri, sorumlu uygulamaları, şeffaflığı ve çeşitliliği teşvik etmek.
- ÜYZ ile ilgili karar alma süreçlerinde şeffaflığı, hesap verebilirliği ve katılımcılığı sağlamak.
- Kullanıcıların gizliliğini ve verilerinin güvenliğini korumak ve kullanıcıları bilinçlendirmek
- ÜYZ teknolojileriyle ilgili farkındalığı, bilgi birikimini, eleştirel düşünme becerilerini ve dijital okuryazarlığı artırmak.
- Telif hakkı ve fikri mülkiyet haklarına saygı göstermek ve bu hakları korumak.
Kapsam
Bu politika, Bilgi Merkezi’nin tüm faaliyetlerinde ÜYZ kullanımını kapsar, ancak bunlarla sınırlı değildir:
- Bilgi erişimi, keşfi, değerlendirilmesi ve dijital okuryazarlığın teşvik edilmesi
- Koleksiyon geliştirme, yönetimi, erişilebilirliğinin sağlanması ve kullanıcıların ÜYZ araçlarına ve teknolojisine erişiminin demokratikleştirilmesi
- Araştırma, öğretim ve öğrenme desteği
- Kullanıcı hizmetleri, kişiselleştirilmiş deneyimler ve kullanıcı gizliliğinin korunması
- Bilgi Merkezi iş süreçleri ve operasyonları, verimlilik ve ÜYZ araçları ve teknolojisinin lisanslanması süreçlerinde şeffaflığın gözetilmesi
- ÜYZ modelleri ve uygulamalarındaki çarpıtmaların ve yanlılıkların anlaşılması ve kullanıcıların bu konuda bilinçlendirilmesi
İlkeler
- Etik ve Sorumluluk: ÜYZ kullanımı, adalet, tarafsızlık, şeffaflık, hesap verebilirlik, insan onuruna saygı ve çevresel sürdürülebilirlik gibi etik ilkelere uygun olmalıdır.
- Kullanıcı Odaklılık ve Kapsayıcılık: ÜYZ uygulamaları, tüm kullanıcıların ihtiyaçlarını, beklentilerini ve deneyimlerini önceliklendirmeli, çeşitliliği ve erişilebilirliği teşvik etmelidir.
- İnovasyon ve Adaptasyon: Bilgi Merkezi, ÜYZ teknolojilerindeki gelişmeleri takip etmeli, yenilikçi uygulamaları keşfetmeli ve değişime uyum sağlamalıdır.
- İşbirliği ve Katılım: Bilgi Merkezi, ÜYZ ile ilgili konularda üniversite genelinde, diğer paydaşlarla ve meslek örgütleriyle işbirliği yapmalı, katılımcı bir yaklaşım benimsemelidir.
- Sürekli Öğrenme ve Gelişim: Bilgi Merkezi personeli ve kullanıcıları, ÜYZ ile ilgili bilgi, beceri ve eleştirel düşünme yeteneklerini sürekli geliştirmelidir.
- Şeffaflık ve Bilgi Bütünlüğü: Bilgi Merkezi, lisansladığı ÜYZ teknolojilerinin oluşturulmasında kullanılan algoritmalar, eğitim verileri ve metodolojiler konusunda açıklığı savunacaktır.
- İnsan(a) Odaklılık: Bilgi Merkezi “insan yoksa, ÜYZ de yok” ilkesini benimser ve kritik karar alma noktalarında insan müdahalesinin önemini vurgular.
Uygulamalar
- ÜYZ kullanımı, açıkça tanımlanmış, anlamlı ve kullanıcı ihtiyaçlarına cevap veren amaçlara ve hedeflere hizmet etmelidir.
- ÜYZ uygulamalarının potansiyel etkileri (sosyal, etik, ekonomik, çevresel), önceden değerlendirilmeli, riskler yönetilmeli ve fırsatlar en üst düzeye çıkarılmalıdır.
- ÜYZ sistemlerinin geliştirilmesi, kullanımı ve veri yönetimi, şeffaf, izlenebilir, açıklanabilir ve denetlenebilir olmalıdır.
- Kullanıcıların ÜYZ sistemleriyle etkileşimleri, gizlilik, veri koruma, fikri mülkiyet ve telif hakkı ilkelerine uygun olmalıdır.
- Bilgi Merkezi, ÜYZ ile ilgili konularda kullanıcıları ve personeli eğitmeli, bilgilendirmeli, eleştirel düşünme becerilerini geliştirmelerini desteklemeli ve geri bildirim mekanizmaları oluşturmalıdır.
- Bilgi Merkezi, ulusal ve uluslararası telif hakkı yasalarının, teknoloji ve yapay zekanın kesiştiği noktada ortaya çıkan birçok telif hakkı sorununa yanıt verecek kadar esnek ve sağlam olduğuna inanmaktadır.
Sorumluluklar
- Bilgi Merkezi Direktörlüğü: Bu politikanın uygulanmasını, değerlendirilmesini ve güncellenmesini sağlamak, kaynakları ve altyapıyı desteklemek.
- Bilgi Merkezi Personeli: ÜYZ kullanımında etik ilkelere, sorumlu uygulamalara ve bu politikaya bağlı kalmak, sürekli öğrenme ve gelişimi benimsemek.
- Kullanıcılar: YZ sistemlerini sorumlu ve etik bir şekilde kullanmak, geri bildirim sağlamak, eleştirel düşünme becerilerini kullanmak ve fikri mülkiyet haklarına saygı göstermek.
Değerlendirme ve Güncelleme
Bu politika, YZ teknolojilerindeki gelişmeler, kullanıcı ihtiyaçları, toplumsal beklentiler, Kadir Has Üniversitesi ve Bilgi Merkezi’nin hedefleri doğrultusunda düzenli olarak gözden geçirilecek, değerlendirilecek ve güncellenecektir.
Sonuç
Bu politika, Kadir Has Üniversitesi Bilgi Merkezi’nin ÜYZ teknolojilerini sorumlu, etik, kapsayıcı ve kullanıcı/insan(a) odaklı bir şekilde kullanma taahhüdünü yansıtır. Bilgi Merkezi, bu politika doğrultusunda hareket ederek, ÜYZ’nin sunduğu fırsatları en üst düzeye çıkarırken, potansiyel riskleri en aza indirmeyi, sürekli gelişimi ve kullanıcıların güvenliğini ve gizliliğini korumayı hedefler.
(Taslak Metin, versiyon tarihi: 13.09.2024)