KADİR HAS ÜNİVERSİTESİ BİLGİ MERKEZİ
ÜRETKEN YAPAY ZEKA POLİTİKASI VE STRATEJİK YÖNETİŞİM ÇERÇEVESİ
Doküman Sürümü: 2.0
Yürürlük Tarihi: 19 Kasım 2025
Onaylayan: KHAS Bilgi Merkezi Direktörlüğü
Kapsam: Tüm akademik/idari birimler, öğrenciler, kütüphane hizmetleri ve lisanslı elektronik kaynaklar.
1. VİZYON VE AMAÇ
Bu politika, Kadir Has Üniversitesi Bilgi Merkezi’nin (KHAS Bilgi Merkezi) hizmet süreçlerine, koleksiyon yönetimine ve bilgi ekosistemine Üretken Yapay Zeka entegrasyonunu düzenler.
Vizyonumuz; yapay zekanın araştırma süreçlerinde sunduğu yenilikçi keşif ve verimlilik fırsatlarını kucaklayan, ancak teknolojiyi insan zekasının ikamesi olarak değil, tamamlayıcısı (Artırılmış Zeka) olarak konumlandıran bir yaklaşımdır. KHAS Bilgi Merkezi, algoritmik bilgi çağında, sentetik verilerin güvenilirliğinin sorgulandığı bir “Doğrulama Merkezi” ve akademik dürüstlüğün kurumsal savunucusu olarak hareket etmeyi taahhüt eder.
2. TEMEL ETİK İLKELER
Bilgi Merkezi, yapay zeka yönetiminde ve hizmet sunumunda aşağıdaki beş temel ilkeyi esas alır:
2.1. Şeffaflık
Bilgi Merkezi tarafından sunulan dijital asistan, katalog tarama veya keşif hizmetlerinde yapay zeka algoritmaları kullanıldığında, bu durum kullanıcıya açıkça bildirilir. Benzer şekilde, kullanıcıların da akademik üretimlerinde YZ kullanımını metodolojilerinde şeffaflıkla beyan etmeleri beklenir.
2.2. Veri Egemenliği ve Gizlilik
Kullanıcıların araştırma geçmişleri, ödünç alma verileri ve kişisel bilgileri korunur. Kurumsal lisanslı araçlarda, verilerin “Model Eğitimi İçin Kullanılmayacağına” dair tedarikçi garantisi aranır. Eğitimi halka açık modellerde hassas kurumsal verilerin paylaşılmaması esastır.
2.3. Algoritmik Adalet
Bilgiye erişimde kullanılan algoritmaların, yanlılık içermemesi gözetilir. Batı merkezli veri setlerinin ötesinde, yerel ve kültürel çeşitliliği kapsayan kaynaklara erişim önceliklendirilir.
2.4. İnsan Denetimi
Yapay zeka bir “yardımcı pilot”tur. Kritik referans hizmetlerinde, literatür taramalarında ve bibliyometrik analizlerde, YZ çıktıları uzman kütüphanecilerin denetimi ve doğrulaması olmadan “nihai bilgi” olarak sunulmaz.
2.5. Erişilebilirlik ve Kapsayıcılık
Seçilen yapay zeka araçlarının ve arayüzlerinin, engelli kullanıcılar için uluslararası erişilebilirlik standartlarına (WCAG) uyumu gözetilir. Teknolojinin yeni bir eşitsizlik bariyeri yaratmasına izin verilmez.
3. BİLGİ MERKEZİ’NİN KURUMSAL TAAHHÜTLERİ
3.1. Koleksiyon Yönetimi ve Tedarikçi Denetimi
Bilgi Merkezi, abone olduğu veritabanı ve keşif araçlarında yer alan YZ özelliklerini teknik ve etik açıdan denetler. Tedarikçilerden (Yayınevleri, Veri Sağlayıcılar) “YZ Şeffaflık Beyanı” talep edilir.
- Risk Yönetimi: Şeffaflık beyanı sunmayan veya veri güvenliği standartlarını (GDPR/KVKK uyumu) karşılamayan sağlayıcılar, kütüphane sistemlerinde “Riskli / Temkinli Yaklaşılması Gereken Kaynak” olarak sınıflandırılır ve kullanıcılar potansiyel önyargılar konusunda uyarılır.
3.2. Yapay Zeka Okuryazarlığı
Geleneksel Bilgi Okuryazarlığı müfredatı, çağın gerekliliklerine uygun olarak güncellenmiştir. Kullanıcılara şu yetkinliklerin kazandırılması hedeflenir:
- Etkili ve etik sorgu tasarımı (Prompt Engineering),
- YZ halüsinasyonlarının (yanlış bilgi üretimi) tespiti ve teyidi,
- Sentetik içerik ile hakemli/editöryal içeriğin ayırt edilmesi.
3.3. Güvenilir İçerik Sağlayıcılığı
İnternetteki kontrolsüz veri yığınlarıyla eğitilen modellerin aksine; Bilgi Merkezi, hakemli dergiler, kitaplar ve doğrulanmış veri tabanları üzerinden “Güvenilir Bilgi” sağlamaya ve Açık Bilim ilkelerini destekleyen şeffaf modelleri önceliklendirmeye devam eder.
4. KULLANICILAR İÇİN KULLANIM ESASLARI
Bilgi Merkezi kaynaklarını ve YZ araçlarını kullanan araştırmacılar ve öğrenciler:
- Doğrulama Sorumluluğu: YZ araçlarından elde edilen bilgilerin, atıfların ve verilerin doğruluğunu orijinal kaynaklardan teyit etmekle yükümlüdür.
- Akademik Dürüstlük: YZ, fikir geliştirme, dil düzeltme ve özetleme aşamalarında bir araç olarak kullanılabilir; ancak üretilen metnin tamamının YZ’ye yazdırılması ve kaynak gösterilmeden kişinin kendi üretimi gibi sunulması intihal kapsamında değerlendirilir.
- Telif Hakları: Telif hakkı koruması altındaki materyallerin, hak sahiplerinin izni olmaksızın YZ modellerinin eğitiminde kullanılması yasaktır.
5. YÜRÜRLÜK VE GÖZDEN GEÇİRME
Bu politika belgesi, yapay zeka teknolojilerindeki hızlı değişim ve ortaya çıkabilecek yeni etik riskler göz önünde bulundurularak her 6 ayda bir Bilgi Merkezi Direktörlüğü tarafından gözden geçirilir ve güncellenir.
Kadir Has Üniversitesi Bilgi Merkezi Direktörlüğü
E-posta: [email protected] | Web: bilgimerkezi.khas.edu.tr